محبت؛ زیربنای همه گذشت‌ها !

گروه اجتماعی: واژه محبت و مشتقات آن از جمله «مودت»، «الفت»، «رغبت»، «ولایت»، «صدیق»، «حمیم»، «اخدان»، «اخوان» و ... ۹۵ بار در قرآن به‌کار رفته است باید توجه داشت زیربنای همه گذشت‌ها در محیط خانواده محبت است پس والدین می‎بایست از این گیاه مراقبت کنند و هر روز آن‌را با مهرورزی آبیاری کنند.

بخش قرآن تبیان

تبیان به نقل از گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از لرستان، کشش آدمیان به همدیگر یک نعمت و هدیه الهی است و هرکس چنین کششی را در خود نمی‎بیند ناشی از این است که در محیط خانوادگی که رشد کرده نه تنها برای پرورش این بذر خدادادی کاری نشده بلکه بر روی آن خاک نسیان و غبار غفلت هم ریخته شده است.

زیربنای همه گذشت‌ها در محیط خانواده محبت است پس والدین می‎بایست از این گیاه مراقبت کنند و هر روز آن‌را با مهرورزی آبیاری نمایند زیرا که «مهر» یک حس قلبی و یک عاطفه درونی است اما «مهرورزی» بروز مهر با اظهار و اقدام است لذا والدین باید مهر «بالقوه» خود را با مهرورزی «بالفعل» تبدیل و تکمیل نمایند یعنی؛ مهر را با مهرورزی فعال و نمایان کنند.

اعضا خانواده می‏ بایست نسبت به هم رحیم و با مروت و شفقت باشند باید برای مهربان شدن بچه‌ها برنامه‌ریزی کنند تا آنها برای ناراحتی مردم دل بسوزانند و به اقدام‌های مورد نیاز دست بزنند کودکان بارها و بارها باید صحنه‌هایی از مهربانی والدین نسبت به هم را ببینند تا بذر محبت نسبت به سایر انسان‌ها در دل آنها هم ریشه بدواند.

واژه «محبت» در قرآن‌کریم تنها یک‌بار در آیه ۳۱ سوره مبارکه «آل‌عمران» با این مضون که «قُلْ إِن کُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللّهُ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ؛ بگو اگر خدا را دوست دارید از من پیروى کنید تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را بر شما ببخشاید و خداوند آمرزنده مهربان است» آمده است. اما متشتقات آن ازجمله «مودت»، «الفت»، «رغبت»، «ولایت»، «صدیق»، «حمیم»، «اخدان»، «اخوان» و ... ۹۴ بار به‌کار رفته است.

فرزندان حتی باید شاهد مهربانی والدین خود نسبت به حیوانات، گیاهان و طبیعت هم باشند تا روح عطوفت کلی نسبت به همه چیز در وجود فرزندان تولید شود.

۹۵ آیه قرآن در رابطه با محبت و مشتقات آن است

واژه «محبت» در قرآن‌کریم تنها یک‌بار در آیه ۳۱ سوره مبارکه «آل‌عمران» با این مضون که «قُلْ إِن کُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللّهُ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ؛ بگو اگر خدا را دوست دارید از من پیروى کنید تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را بر شما ببخشاید و خداوند آمرزنده مهربان است» آمده است. اما متشتقات آن ازجمله «مودت»، «الفت»، «رغبت»، «ولایت»، «صدیق»، «حمیم»، «اخدان»، «اخوان» و ... ۹۴ بار به‌کار رفته است.

احادیث در رابطه با محبت

حُب و بغض دو مفهومی است که با زندگی همه انسان‌ها عجین شده و از فطریات اولیه بشر هست. از این‌رو در معارف بشری و معارف الهی که در کتب آسمانی منعکس شده به‌خصوص در قرآن‌کریم، از آن، مطالب و معارف مفصلی عنوان شده است. در آخرین کتاب آسمانی برای تبیین این مقوله فطری، اقسام آن، درجات، رابطه میان حُب انسان و خداوند، بهره‌مندان از حُب الهی و محرومین از آن و ... از واژه‌های مختلفی استفاده شده است.

پیامبر اکرم(صلی الله و علیه وآله) فرموده است: «هر چه ایمان بنده زیاد شود، محبت [وی] به زن‌ها نیز زیاد می‌شود» همچنین فرموده است: «دوستدار اهل‌بیت(علیهم السلام) دوستدار همسر است» و نیز فرموده است: «بهترین مردان امت من، آن کسانی هستند که نسبت به خانواده خود خشن و متکبر نباشند و بر آنان ترحم و نوازش کنند و به آنان آزار نرسانند».همچنین امام صادق(علیه السلام) فرموده است: «هر کس بیشتر دوستدار ما (خاندان عصمت و طهارت) باشد، به همسرش نیز بیشتر دوستی می‌کند».

امام علی(علیه السلام) نیز فرموده است: «همیشه با همسرت مدارا کن، و با او به نیکی همنشینی کن تا زندگیت باصفا شود».پیامبر اعظم(صلی الله و علیه وآله) می ‏فرمایند: «هر کس به بازار رود و هدیه‌ای برای خانواده‌اش بخرد و ببرد، [پاداش او] مانند کسی است که برای نیازمندان صدقه می‌برد [و هنگامی‌که هدیه را به خانه می‌برد]، باید، قبل از پسران، به دختران بدهد، زیرا کسی‌که دخترش را شادمان کند، مانند کسی است که یک بنده از فرزندان اسماعیل را آزاد کرده است و هر کس [با دادن هدیه‌ای] چشم پسری را روشن کند، گویا از ترس خدا گریسته است و هر کس از ترس خدا بگرید، خداوند او را داخل نعمت‌های بهشت کند».

همچنین امام صادق(علیه السلام) فرموده است: «به زنان خود تهمت نزنید [و نسبت ناروا ندهید]، زیرا در این‌کار، [برای شما] پشیمانی طولانی و کیفر سختی خواهد بود» نیز نبی مکرم اسلام فرموده است: «از جوانمردی دور است که [مردی] در شهری که خانواده‌اش هستند باشد، ولی در غیر خانه خود بخوابد».

امام صادق(علیه السلام) همچنین در رابطه با «آداب ورود به خانه» فرموده است: «هنگامی‌که مرد با خانواده‌اش برخورد می‌کند، [به آنان] سلام کند و هنگام ورود با صدای کفش و با سرفه کردن، خانواده‌اش را از آمدن خود با خبر کند، تا این‌که چیزی نبیند که او را ناخوش آید».

امام رضا(علیه السلام) نیز فرموده است: «بدان که زنان گوناگونند، برخی از آنان دستاوردی گرانبها و تاوان [رنج‌های آدمی] هستند و این زن کسی است که به شوهرش محبت می‌کند و عاشق اوست».

نبی مکرم اسلام حضرت محمدمصطفی(صلی الله و علیه وآله) همچنین می‏فرمایند: «کسی‌که زنی دارد که [آن زن] به او آزار می‌رساند، خداوند نماز و کارهای نیک زن را نمی‌پذیرد تا این‌که به مرد کمک و او را راضی کند، اگرچه این زن تمام عمر را روزه بگیرد و نماز بخواند و بندگان را آزاد و دارایی [اش] را در راه خدا انفاق کند و این زن نخستین کسی است که وارد آتش جهنم می‌شود . سپس حضرت فرمودند: مرد نیز چنین گناه و عذابی دارد اگر زنش را آزار رساند و [به او] ستم کند».

بی‌محبتی؛ سرچشمه بسیاری از ناهنجاری‌‌ها

انسان اگر از محبت سیراب نشود و سرسبز نگردد بدون شک حفره‌های ایجاد شده ناشی از چنین فقدانی لانه رشد بسیاری از مفاسد اخلاقی و عدم تعادل روحی می‎گردد.

حیات عاطفی فرزندان موضوع مهمی است آنها باید با همه وجود خود احساس کنند که مورد توجه و تفقد والدین هستند و برای آنها مهم هستند.درد آنها درد والدین را دردآگین می‎کند و بهجت آنها والدین را به ابتهاج می‎رساند این‌که والدین فرزندان را خیلی دوست دارند لازم است اما کافی نیست بلکه فرزندان باید این دوست داشتن را احساس کنند و این موضوع احساس نمی‎شود مگر آن‌که والدین آن‌را در لابه‌لای کلمات و کردار خود اظهار نمایند و نمایان کنند.

ما، در زندگی بزرگان دین فراوان می‎بینیم که پیروان را نه تنها به داشتن محبت بلکه به اظهار محبت سفارش کرده‌اند و به شتاب کردن در ایجاد محبت توجه نموده‌اند و حتی به سبقت گرفتن در محبت همه و همه از جمله تاکیدات رهبران دینی ماست.

حجم سفارشات بر ادای حقوق صله‌رحم و تاکید بر این موضوع که هرکس منفعت‌رسان مردم باشد محبوب خداوند است همه و همه نشانگر آن است که نباید گذاشت اختلال در حیات عاطفی فرزندان شکل بگیرد که در این‌صورت آنها مستعد هرگونه فریب‌خوری و بزه‌کاری می‎شوند.

در فرازی از زندگی امام محمدباقر(علیه السلام) است که ایشان در حالی‎که فرزند خود را بر روی زانوی خود نشانده بودند و از مغز استخوان به فرزند می‎خوراندند فرمودند می‎دانستنم که این طفل لایق این محبت خاص نیست، اما به جهت آن‌که او احساس نکند و حسادت نورزد محبت را از او دریغ نداشتم.

اگر والدین درباره محبت حتی به فرزندانی که احساس می‎کنند این محبت‌ها را هدر می‎دهند کوتاهی کنند این موضوع آثار و تبعات سوئی به‌دنبال خواهد داشت که جبران آن خیلی دشوار است.

خلل در حیات عاطفی فرزندان از عدم توجه والدین تا رها شدن فرزندان کوچک‌تر زیر دست فرزندان بزرگ‌تر ایجاد می‎شود.متاسفانه در برخی از خانواده‌ها والدین به‌دلایل مختلفی اختیار ویژه‌ای به فرزندان بزرگ‌تر می‎دهند که این موضوع سبب سوءاستفاده آنها می‎شود و باعث می‎شود با خشونت تمام با فرزندان کوچک‌تر رفتار کنند و حیات عاطفی و حتی جسمی آنها را در مخاطره بیاندازند که این موضوع باید به‌شدت از طرف والدین نظارت  و مدیریت شود.

ما، در زندگی بزرگان دین فراوان می‎بینیم که پیروان را نه تنها به داشتن محبت بلکه به اظهار محبت سفارش کرده‌اند و به شتاب کردن در ایجاد محبت توجه نموده‌اند و حتی به سبقت گرفتن در محبت همه و همه از جمله تاکیدات رهبران دینی ماست.

محبت؛ مایه قوام و دوام روابط انسان‌ها

باید توجه داشت محبت مایه قوام و دوام روابط انسان‌هاست شرافت آدمی به درک محبت و پاسداشت محبت است به تعبیر الکس کارل در کتاب «انسان موجودی ناشناخته» این جاذبه محبت است که انسان‌ها را کنار هم نگه می‎دارد و درست مثل جاذبه زمین که باعث ثبات کرات و تعادل مخلوقات و موجودات می‎شود عنصر محبت لازمه زندگی آدمی است و اگر در جامعه‌ای محبت و همدلی نباشد لحظات زیستن در آن جامعه بسیار طاقت‌فرساست.حالا اگر کویر این بی‎محبتی به کانون خانواده هم کشیده شود فاجعه‌ای رخ می‎دهد که ثمرات تلخ آن در انواع بزه‌کاری فرزندان ـ خشونت جوانان ـ و یا افسردگی کودکان ظهور و بروز می‎یابد.

محبت همان‌گونه‌که در انتخاب والدین نسبت به هم نقش اساسی دراد و باعث تمایلات قلبی آن دو به هم و سپس انتخاب یکدیگر و اقدام برای تشکیل خانواده می‎شود همان محبت به محبت الهی هزاران برابر شده و سرمایه عظیمی می‎شود که والدین براساس آن نسبت به فرزندان خود عشق خاص‌تری می‎ورزند و آماده ایثار و فداکاری می‎شوند و براساس همین محبت است که برای خدمات‌رسانی به فرزندان خود را به هر آب و آتشی می‎زنند.