قران درکلام بزرگان

رمضان بهار قرآن؛

اگر برای انسان، روشن و واضح شد که قرآن، هم کلام الهی و هم تکلم خداوند با بشر است، چرا به استقبال آن نمی‌شتابد! اگر کسی مزاج روحی خود را با گناه مسموم کند از شهد و شیرینی قرآن لذّت نمی‌برد. انسان معتادی که مزاجش را مسموم کرده است، نمی‌تواند از عسل لذّت ببرد...

ندای اصفهان- حجت الاسلام عبدالغفار امیدوار/ ماه مبارک رمضان بهار قرآن است و بنا بر روایات ثواب قرائت یک آیه از آن معادل ثواب ختم قرآن است. ماه مبارک رمضان قبل از آنکه ماه روزه باشد ماه قرآن است؛ چه اینکه مهم ترین شب های این ماهِ رحمت، لیالی قدر است و لیله القدر شب نزول قرآن است (انا انزلناه فی لیله القدر)؛ شبی که از هزار ماه بالاتر است (لیله القدر خیر من الف شهر) محورش قرآن است.

در قسمت قبل (اینجا) از ۵۷ تابلو ناب قرآنی (برگرفته از آیات و روایات) پرده برداری کردیم. اکنون قرآن را در سیره و کلام بزرگان دین بررسی می کنیم.

سیره بزرگان و علماء در قرائت قرآن:

– امام خمینی (رحمه الله) علی رغم مشغله های حکومتی، هر روز سه جزء قرآن مطالعه می کردند.

– خواجه نصیرالدین طوسی (رحمه الله) که در تشیع ایرانیان نقش مهمی داشته است علی رغم سمت سنگین وزارت حکومت مغول و مشغله های فراوان علمی؛ طبیعی و دینی و دسیسه های فراوانی که علیه او بود بیش از چهل سال هر روز ۱۵ جزء قرآن مطالعه می نمود.

آیت الله دکتر احمد عابدی در مورد خواجه نصیر می گوید: خواجه نصیر برای ما الگو است. او نخست وزیر مغول بود؛ رصدخانه مراغه را هم داشت. نجوم و ریاضیاتش که بی‌نظیر است، حتی الآن.

آمریکایی‌ها وقتی به کره ماه رفتند، اولین بار اسم یک قله را خواجه نصیر گذاشتند؛ گفتند اگر خواجه نصیر نبود، کسی کره ماه نمی‌توانست برود. خواجه نصیر فقهش این‌قدر بود که وقتی صاحب شرایع فتوایی داد، با یک جلسه بحث، فتوای صاحب شرایع را عوض کرد. با این‌که صاحب شرایع جزء افقه فقهاست. قطب شیرازی می‌گوید من پزشکم و خانوادتاً پزشک هستیم، ولی مشکلات پزشکی را از خواجه نصیر می‌پرسم. این شخصیت، با این جامعیت علمی، هر شبانه روز ۱۵ جزء قرآن می‌خواند؛ یعنی هر دو روز یک ختم قرآن. این خواجه نصیر که این همه عظمت دارد، این‌طور با قرآن مأنوس بوده است.

–  از دیگر بزرگان مرحوم میرداماد (رحمه الله) است که به نقل از آیت الله دکتر احمد عابدی، آیت الله وحید خراسانی(حفظه الله) در مورد ایشان فرموده است: اگر عقل او را بین همه مردم تهران تقسیم می کردند همه فیلسوف می شدند. وی استاد ملاصدرا است و بیش از چهل سال با وضوی نماز عشا نماز صبح را می خوانده و هر شب ۱۸ جزء قرآن می خوانده است.

– سید عبدالاعلی سبزواری (۱۲۸۹-۱۳۷۲) صاحب تفسیر مواهب الرحمن از علمای صاحب کرامتی است که امام (ره) برخی از بیماری های خود را با میل نمودن سُور(باقی مانده غذا) او درمان نموده است. وی علی رغم اینکه هر روز سه درس خارج تدریس می کرده و ۱۰۰ جلد کتاب نوشته است و هیچ روزی نماز جعفر طیّارش ترک نمی شده و حتی در صورت لزوم قضای آن را نیز بجا می آورده در عین حال در طول عمر شریفشان ۲۸۵۰ ختم قرآن داشته اند.

– علامه ذوالفنون حسن حسن زاده آملی(حفظه الله) در کتاب ۱۰۰۱ کلمه نام ۴۰ نفر از علما را می آورد که از مقطعی از زندگیشان حوزه مطالعاتی آنان منحصر در قرآن مجید می شود از جمله؛ ابن سینا، فخر  رازی، نورالله شوشتری، میرحامد حسین هندی و علامه شهید مطهری و …

– محافظین امام (ره) روزانه ده نوبت جلسه قرائت قرآن داشته اند.

– شهید صدوقی(رحمه الله): ارتباط عمیق و نزدیکی با قرآن داشتند و به شاگردان خود توصیه می کردند کوچک ترین فرصتی که به دست می‌آورید قرآن تلاوت ‌کنید.

قرآن از نگاه علمای دین:

– مرحوم آیت الله بهجت (ره): “شرط انس با قرآن، محبت به قرآن است”؛ چون قرآن کتاب مهربانی و رحمت است و مدخلش حرف از رحمت است. واقعا اگر ده ها حدیث و آیه نتواند در ما نسبت به قرائت کلام خدا اعتقاد و محبت ایجاد کند پس چه چیزی می تواند ما را به حرکت درآورد.

– مرحوم آیت الله بهجت (ره): اگر به دنبال امام زمان (عج) هستید سراغ حضرت را در قرآن بگیرید (در قرائت، تدبر و عمل به قرآن) چون پیامبر(صل الله علیه و آله) فرموده است : انّی تارکٌ فیکُمُ الثّقلَیْنِ کتابَ اللهِ و عترتی اهلَ بیتی؛ فإِنَّهُما لَنْ یَفْتَرِقاحَتّی‌ یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوضَ

– مرحوم آیت الله بهجت (ره): اگر شما قرآن را ندیده بودید و به شما می گفتند کتابی وجود دارد منتسب به خداوند عالم که علم اولین و آخرین در آن است، شفای قلوب است، دوای دردهاست، بهار دلهاست، بیش از دو هزار قصص از انبیاء در آن است، بیش از هزار آیه در مورد خصوصیات جهان بعد در آن وارد شده است، هرگز کهنگی در آن راه نمی یابد، مایز حق از باطل و ملاک سعادت و شقاوت است، کتاب هدایت و نور، کتاب برهان و ریسمان آویخته بین آسمان و زمین است، پاک کننده زنگار دلهاست، قرائت هر آیه آن ده درجه بالا می برد و کفاره ده گناه است، زنده کننده دلها و … است، آیا حاضر نبودید که دار و ندارتان را بدهید تا این کتاب را بدست آورید؟ اکنون این کتاب به راحتی در اختیار شماست. (منبع: آیت الله دکتر احمد عابدی)

– آیت الله جوادی آملی (حفظه الله): قرآن، حبل الهی است که انس با آن و تدبّر در آن و ایمان و عمل به آن، انسان را بالا می برد و به مقام صالحین ملحق می سازد تا مستقیماً تحت ولایت الله قرار گیرد.

– امام خمینی (ره): قرآن، کتاب انسان سازی است. (قرآن باب معرفت الله/ص۱۵)

– مقام معظم رهبری (مدظلّه العالی): این رسالت ماست که حجاب های افکنده بر چهره قرآن را کنار بزنیم و آن را از انزوا و غربت خارج سازیم. (قرآن در بیان/ص۷۸)

– علامه ذوالفنون حسن حسن زاده آملی(حفظه الله): مدخل قرآن باب رحمت و بسم الله الرحمن الرحیم است.

– امام خمینی (ره) : اگر قرآن نبود باب معرفت الله الی الابد بسته بود. (قرآن در بیان/ص ۷۳)

– آیت الله سید جمال الدین اسد آبادی(رحمه الله) : دستور مقدسی که به نشانه ی حقانیت دین اسلام تا روز قیامت و ضامن سعادت بشری است قرآن است؛ همان قرآن مقدسی که در پرتو شعاع نورانی اش، دنیای دیروز و امروز را با آن انحطاط، به این درجه از تمدن رسانید.(روزنامه جمهوری اسلامی- ۱۸/۱۲/۱۳۷۳)

– آیت‌الله‌ جوادی آملی(حفظه الله): اگر اهمیت و فضیلت تلاوت قرآن براى ما روشن شود و بدانیم که قرآن تکلم و سخن گفتن خداوند با ما ‏است، و با طهارت باطن و اُنس با قرآن لذت تلاوت را بچشیم، هیچ گاه حاضر نمى‌شویم بین خود و قرآن ‏فاصله بیندازیم و هرگز از فیض عظیم آن، حداقل با تلاوت پنجاه آیه در شبانه‌روز، محروم نمى‌گردیم.

– آیت الله بهجت (ره): خدا می داند حفظ قرآن، چه قدر در استفاده از این معدن و منبع رحمت الهی، مدخلیت دارد … ما آن گونه که باید و شاید از قرآن، استفاده نمی کنیم.

– آیت الله مکارم شیرازی(حفظه الله): نسل جوان هر گاه رابطه بیشتری با این کتاب بزرگ آسمانی پیدا کند، در برابر هر گونه انحراف و خطا بیمه خواهد شد.

– آیت الله فاضل لنکرانی(رحمه الله): ارتباط عمیق و کامل با قرآن تمام مشکلات دنیوی انسان ها به ویژه جوانان را حل خواهد کرد. آشنایی کامل با مفاهیم قرآن مراتب علمی بالایی لازم دارد که باید از کتاب های غنی و معتبر اسلامی برای شروع این کار استفاده کرد.

– آیت الله نوری همدانی(حفظه الله): قرآن سرچشمه همه کمالات و سبب تعالی و ترقی افراد در جامعه است و از برکت قرآن کریم است که انسان ها مدارج روحانی را طی می کند.

– آیت الله حاج میرزا جواد ملکی(رحمه الله): آن که در قرآن به تدبر بنگرد، ناگزیر به اندازه تدبر و تامل خویش ‍ شکوه و عظمت قرآن و آورنده قرآن و معانی و مفاهیم آن را در خواهد یافت، و همین درک و دریافت سبب خواهد شد تا به هنگام قرائت، ذهن و ضمیر خویش را از پراکندگی دور دارد و بر تامل و تدبر خویش در فهم معانی و مقاصد قرآن بیفزاید، و از آنچه را فهم آن ها را می بندد، بپرهیزد و هر امر و نهی و حکم و دستور و پند و موعظه ای می بیند، همه را ویژه خود بپندارد، اینجاست که قرائت و تدبّر در قرآن بر او اثر می گذارد، و روح و جان او را بر می انگیزد و از این پس است که به دنیاهایی نیکو و نورانی راه می یابد، و به مقام هایی بس والا و بالا فرا می رسد.

– آیت‌الله صافی گلپایگانی(رحمه الله): ما همیشه به قرآن نیاز داریم و باید قرآن و عترت را همیشه با هم دانست؛ زیرا قرآن بدون عترت معنایی ندارد و بدون مراجعه به اهل بیت علیهم السلام که مفسران راستین قرآن هستند، نمی‌توان قرآن را فهمید.

– علامه طباطبایی (رحمه الله): کسانی که در قلوب‌شان مرضی وجود نداشه باشد، با شنیدن یک آیه از قرآن به خداوند ایمان می‌آورند.

– آیت الله قاضی (رحمه الله) : من هر چه دارم از قرآن و سید الشهداء (علیه‌السلام) دارم.

– علامه مجلسی(رحمه الله): قرآن در قیامت به صورت مثالی ظاهر می شود؛ و آن صورت، مثالِ حقیقتِ قرآن است و آن صورت مثالی با انسان تکلم می کند؛ پس سخنگو و متکلم، صورت مثالی مجسم شدۀ قرآن در آن عالَم است. همچنان که اگر انسان بخواهد در دنیا از قرآن استفاده کند و آن حقائق و معانی را در خود بگیرد، خداوند می تواند افرادی از روحانیون و فرشتگان را که دارای قرآن هستند به گمارد تا قرآن را به انسان تعلیم دهند.

– شیخ جعفر کاشف الغطاء(رحمه الله): شکی نیست که قرآن، در پرتو حفظ و صیانت الهی، از هر کمبودی (و دگرگونی) محفوظ مانده است، چنانکه صریح قرآن و اتفاق نظر دانشمندان در همه عصرها بر ان گواهی می‌دهد. و مخالفت گروه اندکی، قابل اعتنا نمی‌باشد

– علامه طبرسی(رحمه الله): قرآن کریم، علاوه بر این که سندی زنده بر حقانیت رسالت پیامبر اعظم(صل الله علیه و آله) می باشد، جنبه هدایتگری و تربیتی آن نیز دارای اهمیت و قابل توجه است، این کتاب آسمانی، با روح و روان انسان ها سر و کار دارد، افکار انسان ها را با بهترین و عالی ترین اندیشه های الهی تغذیه می نماید و به حق می توان قرآن کریم را کتاب هدایتگر و فرهنگ آفرین به حساب آورد.

– شیخ حسنعلی اصفهانی(نخودکی): برخی از من دعای توفیق سحری و گشایش امور می خواهند، دستور می دهم که قرآن تلاوت کنند.

– علامه شهیر محمد تقی جعفری(رحمه الله): قرآن کتاب هدایت انسان است. کتابی است که به بیان خود قرآن، هرگونه خشک و تری را می توان در آن یافت.

– استاد شهید علامه مرتضی مطهری(رحمه الله): قرآن را با تامّل و تدبیر بخوانید. آنجا که به شگفتی های قرآن می رسید، توقف کنید، زود رد نشوید. اگر به نکته ای برخورد کردید همان جا بایست و روی آن تامل کنید. دلها را به وسیله قرآن به حرکت درآورید.

– شیخ مفید(رحمه الله): قرآن تمامش کلام خداوند است که نازل نموده است و کلام بشر در آن نیست.

– آیت الله طالقانی(رحمه الله): خود را شاگرد قرآن و علم قرآن می‌خواند. قرآن در تمام شؤون زندگی و کار می‌دانست. تفسیر قرآن داشتند و همه را معمولا دعوت به تفکر قرآنی می‌کردند.و می فرمودند: قرآن راهنمای عمل در تمام شئون زندگی می باشد .. نه اینکه فقط در مسائل خاص مذهبی قرآن را در زندگی خود حاکم بدانیم.

– امام خمینی(رحمه الله): ما مفتخریم و ملت عزیز سر تا پا متعهد به اسلام و قرآن، مفتخر است که پیرو مذهبی است، که می خواهد حقایق قرآنی، که سراسر آن از وحدت بین مسلمین بلکه بشریت دم می زند، (را) از مقبره ها و گورستان ها نجات داده، و به عنوان بزرگترین نسخه نجات دهنده بشر از جمیع قیودی که بر پای و دست و قلب و عقل او پیچیده است و او را به سوی فنا و نیستی و بردگی و بندگی طاغوتیان می کشاند، نجات دهد. ما مفتخریم که پیرو مذهبی هستیم که رسول خدا مؤسس آن به امر خداوند تعالی بود، و امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب این بنده رها شده از تمام قیود، مأمور رها کردن بشر از تمام اغلال و بردگی هاست.

– مقام معظم رهبری(مدظله العالی): قرآن را زیاد بخوانیم و به برکت تلاوت های خوب، فرصت تأمل و تدبر پیدا کنیم. این تأمل و تدبر و این غور در آیات قرآنی، به تدریج فضای فرهنگی مطلوب را در جامعه ما به وجود خواهد آورد.

– آیت الله بروجردی(رحمه الله) از مـراجع بزرگ شیعه و حافظ نصف قرآن بود و آیات احکام -که سند احکام فقهى است و حدود پانصد آیه است – همه را در ذهن حاضر داشت. وى درباره ى حفظ قرآن چنین مى گوید: از حـفظ داشتن قرآن توشه یى براى انسان است .افسوس برکسى که از دنیا برود و توشه یى نداشته باشد.

– شهید اول (رحمه الله): آیاتی از قرآن را برگزین و وِرد خود ساز و اگر حفظ قرآن در توانت باشد، حتماً آن را از برنما و اگر آن توان را در خود ندیدی، هر مقدار از آیات را توانستی حفظ کن و در این امر کوتاهی مکن.

– علامه ذوالفنون حسن حسن زاده آملی: انسان کامل باید در قرآن و انسان تعقل کند، قرآن را سفره پرنعمت رحمت رحیمیه الهى و وقف خاص انسان یابد، هم آن را بى پایان یابد که کتاب الله است؛چرا که قرآن حروف آن اسرار، کلمات آن جوامع کلم، آیات آن خزائن، سوره هاى آن مدائن حکم، مدخل آن باب رحمت بسم الله الرحمن الرحیم وقف خاص مخلوق فى احسن تقویم واقف آن رحمن و موقوف علیه آن انسان است. قرآن حکیم است و آیات او حکمت و حکمت بهشت است و درجات بهشت به عدد آیات قرآنند و جایى که حکمت اندوخته است شهر بهشت است و ولایت در این شهر آرى ولایت بهشت است، ولایت زبان قرآن است، ولایت معیار و مکیال انسان سنج است و میزان تقویم و تقدیر ارزش انسانهاست. پس هر کس صحیفه وجود خود را مطالعه کند که تا چه پایه قرآن است. یعنى مدینه حکمت و شهر بهشت است.

– آیت الله بهجت(ره): قرآن، انسان را به غایت کمال انسانی می رساند. ما قدردان قرآن و عدیل آن؛ اهل بیت (ع) نیستیم. برنامه ی قرآن، آخرین برنامه‌ی انسان سازی است که در اختیار ما گذاشته شده است، ولی ما از آن قدردانینمی‌کنیم! آیا هیچ می‌دانیم که قرآن، نظیر سایر مکتوبات نیست! گویی قرآن، موجودی ربوبی از عالم نور و روحانی است که در عالم اجسام و اعراض ظهور کرده است. به هیچ امت و ملتی چنین قرآنی داده نشده که این همه خواص و آثار داشته باشد! نعمت به این بزرگی به ما داده شده، ولی مثل این است که اصلاً نداده اند، و مثل این که این کتاب، مکمل انسان نیست! توسل به قرآن و حمل و فهم و قرائت آن، برای نجات عموم مردم ـ چه رسد به خواص ـ مفید است! جای تعجب است که به شخصیت‌ها و سخنان آنها اهمیت داده می شود و سخنرانی‌هایشان ضبط می‌شود، اما قرآن که در دست  ما است، این طور نزد ما ارزش ندارد! همه می‌دانیم که درباره‌ی قرآن، مقصریم ! قرآن کتابی است که پیغمبر ساز است؛ زیرا پیغمبران دو گونه اند؛ قسم اول‌، پیامبرانی هستند که از جانب خداوند به پیامبری تعیین شده‌اند. قسم دوم، پیغمبران کمالی، که در اثر ایمان و عمل به دستورات قرآن، به کمالات پیامبر نایل می‌گردند. بنابراین قرآن، پیغمبران کمالی تربیت می‌کند و پیغمبرساز است. ما وظیفه داریم که در تعلیم، تلاوت و عمل به قرآن کوشش کنیم.

– ملا حسینقلی همدانی(ره): هر روز، هر قدر می‌توانی، لااقل یک جزء قرآن، با احترام و وضو و خضوع و خشوع بخوان؛ و در بین خواندن حرف مزن مگر در مقام ضرورت و در وقت خواب «شهادت» را بخوان و «آیه الکرسی» و یک مرتبه «فاتحه» و چهار مرتبه «سوره توحید» و پانزده مرتبه «سوره قدر» و آیه «شهدالله» را بخوان و استغفار هم مناسب است. اگر بعضی از اوقات بتوانی سوره مبارکه «توحید» را صد مرتبه بخوانی بسیار خوب است.

– علامه حلی(ره): فرزندم، تو را سفارش می‌کنم به تلاوت قرآن عزیز، تفکر در معانی آن و اطاعت محض از دستوراتش؛ و دوری از آنچه قرآن نهی فرموده است.

– علامه شعرانی(ره): بر طالب علم واجب است که قرائت قرآن کریم را در طول شبانه روز ترک نگوید و آن قرائت را به اندازه توانایی خویش با تدبر و تامل در ریزه کاری‌ها و معانی آیات همراه سازد و در آیاتی که به اشکال برمی‌خورد به تفسیر مراجعه کند.

– امام خمینی(ره): قرآن بزرگترین دستور زندگانی مادی و معنوی بوده و هست. قرآن، ای تحفه آسمانی و ای هدیه رحمانی! تو را خدای جهان برای زنده کردن دل‏های ما و باز کردن گوش و چشم توده مردم فرستاد، تو نور هدایت و رهنمای سعادت ما هستی تو ما را از منزل حیوانی می‏خواهی به اوج انسانی وجود رحمانی برسانی، فسوسا که آدمیزادگان قدر تو را ندانسته و پیروی تو را فرض خود نشمردند. اسفا که قانون های تو در جهان عمل نشد تا همین ظلمت خانه و جایگاه مشتی وحشیان و درندگان که خود را متمدنین جهان می‏دانند، رشک بهشت برین شود و عروس سعادت در همین جهان در آغوش همه درآید.
اسلام همه چیز برای مسلمین آورده است، همه چیز، قرآن در آن همه چیز است لکن مع‏الاسف ما استفاده از آن نکرده‏ایم و مسلمین مهجورش کردند یعنی استفاده‏ای که باید از آن بکنند نکردند. قرآن یک سفره ای است که خدا پهن کرده برای همه بشر، یک سفره پهنی است که هر کس به اندازه اشتهایش از آن می تواند استفاده کند اگر مریض نباشد که بی اشتها شود. و در حدیث است که مؤمنی که قرائت قرآن کند در حال جوانی، داخل شود قرآن به گوشت و خون او، و او را خداوند با سفرای کرام نیکوکار قرار دهد، و قرآن پناه اوست در قیامت و در محضر حق گوید: خداوندا هر عاملی اجر عملش را گرفت غیر از عامل به من، پس بهترین عطایای خود را به او برسان. پس خدای تعالی به او بپوشاند دو حله از حله‏های بهشتی و بر سر او تاج کرامت نهد. پس خطاب شود: آیا راضی شدی؟ قرآن عرض کند: من امید بیشتر داشتم پس امن و امان را به دست راست او دهند و حذر را به چپ. پس داخل بهشت شود و به او گفته شود قرائت کند و بالا بیا درجه‏ای پس به قرآن خطاب شود: آیا او را به مقامات رساندم و تو راضی شدی؟ عرض کند آری.

– اگر برای انسان، روشن و واضح شد که قرآن، هم کلام الهی و هم تکلم خداوند با بشر است، چرا به استقبال آن نمی‌شتابد!
اگر کسی مزاج روحی خود را با گناه مسموم کند از شهد و شیرینی قرآن لذّت نمی‌برد. همان طور که انسان معتادی که مزاجش را مسموم کرده است، نمی‌تواند از عسل لذّت ببرد و فقط از آن سمّ، لذت می‌برد لذا کسی هم که مزاج روحی خود را مسموم کند از تلاوت قرآن لذّت نمی‌برد؛ چرا که گناهان مانع می‌شوند وی طعم گوارای کلام الهی را بچشد.

(ادامه دارد…)